ماهيان خاوياری كه استروژن ناميده می‌شوند از گونه آبزیانی هستند كه ازپيشينه ای چند صد ميليون ساله برخوردارند. چهارصد و پنجاه سال پـيش از مـيلاد مسيح هردوت از وجود ماهی خاوياری دنيپر سخن گفته است ارسطو در سه سـده پيش از ميلاد مسيح گوشت ماهی خاوياری را بسيار لذيذ توصيف كـرده اسـت. براسـاس مـدارک موجود ماهی های خاوياری در زمان روم مترقی جزو ماهی های شناخته شده و مورد پـذيرش عامـه بوده است.
ميزان صادرات خاويار ايران نيز در طول دهه‌ی اخير رو به كاهش بوده است به گونه ای كه طی سال هـای۱۳۷۰ تا ۱۳۸۵ نزديـک بـه ۱۱۹ تـن كـاهش درصـادرات ايـن محـصول را داشتيم. كاهش ذخاير ماهيـان خاويـاري، رشـد قاچـاق و تقلـب در محـصول و ورود خاويارهـای پرورشی اروپا به بازارهای جهانی از جمله عامل‌هايی هستند كه باعث كاهش صادرات خاويـار طـی دهه ی اخير شده است. ايران پس از چين رتبه ی دوم را در ميان كشورهای چين، كره و دانمارک دارا بوده است. اما پس از سال ۲۰۰۴ صادرات خاويار كشورمان به دليل برقراری سيـستم سهميه بندی صادرات خاويار دريای خزر از سوی كنوانسيون تجارت بين المللی گونه های كميـاب، روند نزولی يافت. بر اساس آمار، صادرات خاويار ايران پس از برقـراری سيـستم سـهميه بنـدی و سپس ممنوعیت آن، ۳۷ درصد كاهش يافت و به ۱۳.۳ ميليون دلار رسيد.
تاجران و بازرگانان معمولاً به دو روش خرده و عمده فروشی نسبت به صادرات خاويار اقدام می کنند. مسیر صادرات در حین پر درآمد بودن، پیچیدگی بسیار زیادی دارد. زیرا به بازاریابی صادراتی، دریافت مجوزهای لازم و ثبت شرکت نیاز دارد. از این رو تاجران اغلب به سمت عمده فروشی و صادرات خاويار عمده روی می آورند. كشورهاى حاشيه خليج فارس، قطر امارات، عمان، تركيه، ژاپن و كشورهاى اتحاديه اروپا از مقصدهای صادرات خاويار ایران محسوب می شوند.
بازار خاویار ایرانی در کشورهای مختلف
خاویار ایرانی از دیرباز در همه دنیا برند مرغوبی محسوب شده و بسیاری از رستوران ها و هتل های مهم دنیا در هنگام سرو غذا از خاویار ایرانی به عنوان بخش ویژه منوی خود یاد می کنند. خاویار تولید کشور به دلیل دارا بودن کیفیت ویژه جزو بهترین ها در دنیا نام برده می شود و با توجه به حضور رقبایی مانند چین و روسیه، هنوز جایگاه ویژه خود را حفظ کرده است.
تقاضا برای خرید خاویار ایرانی، آن را به مؤلفه‌ای مهم در ارزآوری این محصول برای کشور تبدیل کرده است. در شرایطی که قیمت نفت در حال کاهش و نوسان است و تحریم ها همه زور خود را برای به صفر رساندن فروش آن به عنوان مهمترین کالای صادراتی کشور می زنند، توجه به صادرات خاویار و اهمیت آن در تزریق ارز به کشور می تواند نکته ای مهم به حساب آید.
مجوزهای بین المللی خاویار
جهت صادرات خاويار نياز به گرفتن تعدادى مجوز و گواهى مى باشد، گواهى مبداء از اتاق بازرگانى، گواهى دامپزشكى، مجوزCITES، مجوز دامپزشكى و مجوز حمل كه از بين آنها مجوز سايتس مجوزى بين المللى مى باشد. با توجه به اين كه ماهى خاويارى در معرض انقراض قرار دارد و جزء گونه هاى به شدت در معرض خطر مى باشد؛ كشورهاى عضو سايتس متعهد مى شوند از صيد ماهى دريايى خوددارى نموده و تنها اجازه خريد و فروش خاويار در بازار جهانى با خاويار پرورشى را دارند. پس از تاييد مركز پرورش ماهى خاويارى توسط سايتس، آن مركز اجازه صادرات مى يابد. پس از كامل شدن ليست مجوز‌هاى فوق خاويار به فرودگاه امام منتقل و از آنجا به همراه بسته بندى و يخ خشک به كشور مقصد ارسال مى گردد.
قیمت خاویار صادراتی
با توجه به خط قرمز انقراض ماهيان خاوياری، روز به روز بـر ارزش خاويـار و قيمـت آن افزوده می شود. گرچه بسياری از كشورها به پرورش مصنوعی آن اقدام كرده اند، امـا گونـه‌هـاي آزاد آن همچنان از ارزش شايان توجهي برخوردارند. لذا شـناخت عامـل هـاي مـؤثربر توسـعه صادرات اين محصول وهمچنين بررسي ناپايداري در درآمد صـادراتي و عامـل‌هـاي مـؤثر بـر آن می‌تواند در افزایش قیمت جهانی آن تاثیر داشته باشد.
قیمت جهانی خاویار بسته به گريد خاويار (A,B,C) هزینه های حمل و نقل طی کردن مسافت زیاد و هزینه‌های صادراتی مختلف است.
در حال حاضر گونه هاى متفاوتى از ماهى خاويار پرورشى در ايران وجود دارد كه متداول ترين انها فيل ماهى سيبرى ازون برون و قره برون و چالباش مى باشد و خاويار هرگونه ويژگى هاى منحصر به فرد خود را داشته و قیمت ان بر اساس سايز دان رنگ قوام و سن بلوغ ماهى و عوامل محيطى مانند شرايط آب و تغذيه متفاوت مى باشد. خاويار بلوگا استحصال شده از فیل ماهی يكى از شناخته شده ترين و پربهاترين خاويار هاست. خاويار بلوگا نيز بر اساس سايز دان رنگ و قوام ان رده بندى شده و بر بهاى تاثير مى گذارد.
قیمت خاویار بسته به نوع آن از ۴۰۰ یورو به ازای یک کیلو گرم تا ۳۰۰۰ یورو متفاوت است. یکی از گران ترین خاویار، خاویار آلبینو یا همان بلوگا الماس می باشد. اما گرانترین خاویار شاه خاویار است که قیمتی معادل ۳۵۰۰۰ یورو را دارد.
صادرات خاویار به امارات
امارات در مدت کوتاهی توانسته اقتصاد خود را با بسیاری از کشورهای جهان و کمپانی‌های بزرگ دنیا گره بزند. به همین دلیل، بسیاری اعتقاد دارند که اقتصاد امارات ماکتی از اقتصاد کل جهان به شمار می‌رود که در آن انواع و اقسام شرکت‌ها، افراد، تجار و بازرگانان، بانک‌ها، موسسات مالی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی مهم حضور دارند.
حضور افراد و شرکت‌های مختلف از سراسر جهان باعث شده تا کار تجارت با امارات بسیار بهتر و با سهولت خوبی نسبت به سایر کشورها صورت بگیرد. مجموعه این عوامل باعث شده تا اکثر کشورهای مهم جهان ارتباط تجاری بالایی با امارات متحده عربی داشته باشند که از جمله آنها می‌توان به چین و آمریکا اشاره کرد. ارزش خاویار وارداتی امارات از ایران نيز سالانه رو به افزایش بوده و بیشترین مصرف خاویار در امارات در اماکن سیاحتی و گردشگری است. وجود سیستم گمرکی حرفه ای اما به شدت روان در ترخیص کالا صادرات خاویار را به این کشور بسیار راحت کرده است. وجود خط هوایی امارت و سرو خاویار در این خط هوایی یکی از مهمترین فاکتورهای و فضا‌های مهم برای سرو خاویار ایرانی می باشد.
صادرات خاویار به عمان
برای صادرات به هر کشوری نیاز است تا شناخت دقیقی از آن كشور داشت. عمان به لحاظ جغرافیایی در یکی از بهترین نقاط استراتژیک دنیا قرار گرفته است. بخش قابل توجهی از مرزهای شرقی و شمال این کشور را آبهای آزاد احاطه کرده است. دسترسی به آبهای آزاد و بین‌المللی باعث شده تا کشور عمان موقعیت بسیار استثنایی برای تجارت با سایر کشورها داشته باشد.
به طور کل یکی از ویژگی های اصلی کشورهای خلیج فارس این است که حجم تجارت بالایی نسبت به سایر کشورهای دیگر داشته و به نوعی مرکزی برای فعالیت و حضور تجار و شرکت‌های بازرگانی کشورهای مختلف هستند. خاويار يكى از محصولاتى است كه صادرات آن به عمان انجام مى‌شود. روابط سیاسی خوب با ایران و نزدیکی به ایران شرایط را برای تجارت خاویار با ین کشور را بسیار آسان کرده است.
صادرات خاویار به ترکیه
ترکیه می‌تواند یک مقصد مهم تجاری مهم برای خاويار ایرانی محسوب شود. ترکیه کشوری که سال‌هاست در میانه اروپایی یا آسیایی بودن قرار دارد. شکی نیست که این کشور توانسته یکی از کشورهای موفق در منطقه خاورمیانه به لحاظ اقتصادی باشد. ترکیه بدون اتکا به درآمد نفتی توانسته به یکی از تاثیرگذارترین قدرت‌های اقتصادی منطقه تبدیل شود. بسیاری از سرمایه گذاران، تجار و بازرگانان مطرح دنیا با این کشور دادوستد داشته و به آنجا سفر می کنند. جذب گسترده توريست به اين كشور و به طبع آن صنعت هتل دارى يكى از فاكتور هايى است كه صادرات خاويار به اين كشور را افزايش داده است.
تحویل خاویار ایرانی در ترکیه
اطلاعات مربوط به بسته بندی های خاویار که در بسته های صادراتی درج می گردد.
- توضیحات خلاصه ای مربوط به نوع خاویار( بلوگا، آسترا، سوروگا و یا خاویار فشرده)
- حجم واحد و حجم کلی محموله صادراتی
- متد بسته بندی سایز قوطی
- وزن به کیلوگرم یا پوند
- کشور مبدا
حمل هوایی یکی از بهترین و سریع‌ترین روش‌های ارسال خاويار با هزینه‌ای بیشتر (نسبت به حمل زمینی بار) از ايران به اين كشور به شمار می‌رود. زمان نهایی این روش، بسته به شرکت هواپیمایی انتخاب شده متفاوت می‌باشد؛ اما اغلب ارسال بار از این طریق، یک روز بیشتر زمان نخواهد برد. ارسال خاویار برای کشور ترکیه دارای سهولت زیادی می‌باشد. اولین مورد نزدیکی مسافت ترکیه به ایران همچنین تعداد متعدد پرواز به این کشور دسترسی خاویار ایرانی را در ترکیه بسیار آسان می کند. استانداردها و تشریفات گمرکی راحت، از دیگر مسائل در دسترس بودن خاویار ایرانی در ترکیه می‌باشد.
