در دهه های گذشته ، با توجه به اینکه در دریای خزر گونه‌های ماهیان خاویاری از قبیل فیل ماهی، چالباش، ازون برون و قره‌برون به وفور یافت می‌شد. درنتیجه محصول گوشت و خاویار با کیفیت بسیار زیاد در دسترس عموم بود به طوری که تا سالانه ۳۰۰ تن خاویار استحصال و وارد بازار مصرف بین المللی و داخلی می‌شد. حتی آن قدر میزان صید زیاد بود که خیلی از اوقات گوشت ماهی در دریا رها و فقط خاویار آن استحصال می‌شد.که این موضوع نشان از سوء مدیریت مسئولین وقت بوده به طوری که زمانی کشورهای دیگر در جهت رفع نیاز خاویار و گوشت خاویار به پرورش این گونه های ماهیان با ارزش و در معرض انقراض روی آورده بودند. اما مسئولین کشورهای حوزه دریای خزر هیچ اعتقادی به پرورش این ماهیان نداشته و اصرار بر صید بی رویه و برداشت بدون جایگزینی داشته‌اند که ثمره آن کاهش فاحش جمعیت این ماهیان با ارزش و در معرض انقراض قرار گرفتن آن‌ها شده است. در نهایت ایران هم مانند کشورهای دیگر نظیر چین، لهستان، فرانسه و … در اوایل دهه ۸۰ خورشیدی به پرورش ماهیان خاویاری در محیط های پرورش روی آورند.
تفاوت خاویار وحشی و پرورشی
اما سوال اینجاست که آیا گوشت و خاویار پرورشی از نظر ارزش غذایی، عطر و طعم و مزه و تاثیر بر سیستم سلامت انسان همانند خاویار وحشی و دریایی تفاوتی دارد یا خیر؟
با توجه به حساسیت بالای این محصول در سلامت جسم و روان مصرف کنندگان تا به حال آزمایش‌های فراوانی در زمینه آنالیز محصولات دریایی نظیر گوشت ماهی خاویاری و خود خاویار حاصله از دریا و محصولات پرورشی آن ها انجام شده است. این نوع آزمایش‌ها شامل میزان پروتئین، میزان اسیدهای چرب غیراشباع و اسید آمینه‌های ضروری، مواد معدنی و غیره می باشد.
در عموم موارد خاویار دریایی و پرورشی از نظر ترکیبات تفاوت محسوسی ندارند. اما گاها در مواردی بسیار نادر مشاهده شده است که محصول پرورشی خاویار و گوشت از نظر طعم و مزه و کیفیت دچار افت شدید و مزه بد و غیر قابل انکار شده اند. که با بررسی‌های انجام شده مشخص گردیده است که عواملی نظیر محیط پرورش، کیفیت آب و نوع تغذیه این ماهیان و سوء مدیریت نقش بسیاری در این کاهش کیفیت داشته است. در این قسمت می‌توان با مدیریت خوب و تغذیه این ماهیان با کیفیت بالا و تا حدودی شبیه خوراک طبیعی ماهیان در دریا بر این مشکل فائق آمد.
مجموعه آبزی گستران ساعی با استفاده از سیستم پرورش بسیار قوی در زمینه تصفیه و مدیریت آب و بهره‌گیری از غذای با کیفیت خارجی سعی کرده تا کیفیت خاویار و محصول گوشت خاویاری را تا حد ممکن بسیار بالا برده تا رضایت خاطر مشتریان گرامی را فراهم کند.
نکته قابل توجه این است که در یک دهه گذشته با توجه به آلودگی‌های دریای خزر، نظیر آلودگی‌های نفتی و فاضلاب‌های شهری و زیستی که کل اکوسیستم دریای خزر را دچار مشکل کرده است برخی از کارشناسان و متخصصان این امر نظر بر عدم استفاده از محصولات دریایی را دارند و محیط های پرورشی با توجه به نظارت بهداشتی بسیار قوی چه از نظر مدیریتی و چه از نظر سازمان‌های متولی نظیر شیلات و دامپزشکی محصول سالم و دارای استاندارد های تغذیه‌ای و سلامت برای مصرف انسانی را تولید می‌کنند که این امر برای مصرف کننده و سازمان های بهداشتی مورد تائید می‌باشد.
بر طبق مباحث فوق می توان نتیجه گرفت که خاویار پرورشی با خاویار وحشی دریایی و هم‌چنین گوشت پرورشی با دریایی تفاوتی با هم ندارند و می‌توان خاویار پرورشی را جایگزین خاویار وحشی کرد. فقط نکته قابل ذکر این است که مصرف کنندگان گرامی باید محصولات را از مراکز تولید و فروش خاویار و گوشت ماهی تهیه بفرمایند که دارای اعتبار و سابقه درخشانی در این عرصه باشند.
اگر هم برای شناخت این مراکز کمی تحقیق و بررسی گردد به مراکز معتبر و قابل اعتماد به آسانی می‌توان دسترسی پیدا کرد. با این روش تا حدودی دست سود جویان و سوداگران این عرصه کوتاه می‌شود و محصول با کیفیت و خوب به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
