صید کردن ماهی اصول و روش های خاصی دارد که باید حتما آن ها را در نظر داشت. ماهیان بزرگ به دلیل جثه بزرگی که دارند به سختی صید می شوند. از طرفی صید ماهیانی همانند ماهیان خاویاری حساسیت های خاص خودش را دارد. هنگام صید باید از ترفند های ویژه صید آن گونه خاص اطلاع داشته باشید. در ادامه این مطلب در خصوص روش های مختلف صید ماهی به اختصار توضیحاتی داده می شود. در نهایت نیز در خصوص صید ماهیان بزرگ و صید خاویار مطلب مفیدی را می خوانید.
صید کردن ماهی چیست؟
صید ماهی به هرگونه فعالیتی اطلاق می شود که برای گرفتن موجودات زنده دریایی انجام می شود. این فعالیت می تواند در محیط های طبیعی یا پرورشی انجام شود. در محیط های طبیعی، صید ماهی می تواند به صورت سنتی، صنعتی، نیمه صنعتی یا معیشتی باشد. صید سنتی با استفاده از شناورهای کوچک و وسایل نیمه خودکار یا ساده صورت می گیرد. روش صید صنعتی توسط کشتی های بزرگ و متوسط ماهی گیری که مجهز به دستگاه های ماهی یاب هستند، انجام می شود. صید نیمه صنعتی در محدوده کم و با استفاده از شناورهای کوچک مجهز به امکانات کمک ناوبری صورت می گیرد. روش صید معیشتی روشی است که توسط شناورهای کوچک یا بدون استفاده از شناور به منظور تأمین نیاز خانواده صورت می گیرد.
در محیط های پرورش خاویار، صید می تواند در دو مرحله انجام شود: صید بچه ماهیان و صید ماهیان پرواری. صید بچه ماهیان می تواند به منظور انتقال بچه ماهیان به استخرهای بچه ماهی یا استخرهای پرواربندی یا مزرعه دیگر انجام شود. ماهیان پرواری پس از رسیدن به اندازه مورد نظر برای عرضه به بازار، از استخرهای پرواربندی صید شده و برای فروش به بازار مصرف منتقل می شوند. در هر دو محیط، توجه به فرایند صید و به حداقل رساندن استرس در زمان صید، یکی از جنبه های بسیار مهم در حفظ کیفیت تولید است.
چه روش هایی برای صید کردن ماهی وجود دارد؟
روش های مختلفی برای صید ماهی وجود دارد که بستگی به نوع ماهی، محیط صید (مثل رودخانه یا دریا) و تجهیزات موجود دارد. در ادامه با چندین روش رایج صید ماهی آشنا می شوید، این روش ها عبارتند از:
- سیستم صید انتظاری با ریسه های کف خواب: این روش در برخی ایام سال و معمولا در اواسط اردیبهشت ماه تا اواخر آذر ماه انجام می شود.
- سیستم اسپینینگ با طعمه مصنوعی و اسپینر: این روش نیز فقط از اواسط اردیبهشت ماه تا اواسط شهریور ماه قابل انجام است.
- سیستم فلای فیشینگ: این روش از اواسط خرداد ماه تا اواخر مرداد ماه انجام می شود.
- صید ماهی با قلاب: این روش برای صید ماهی در خلیج فارس استفاده می شود.
- صید با تور: این روش نیز برای صید ماهی در خلیج فارس استفاده می شود.
- صید ماهی با گرگور: استفاده از این روش نیز بیشتر برای ماهیان موجود در دریای خزر رایج است.
همچنین در صنعت ماهیگیری، روش هایی مانند لانگ لاین (رشته قلاب‌های طویل)، گیل نت (گوشگیر)، لیفت نت (تورهای بالارو)، پمپینگ (مکش)، ترولینگ (قلاب‌های کششی)، جیگینگ (قلاب‌های خورشیدی)، پول اند لاین (قلاب و چوب دستی) و فونل نت (تورهای مخروطی) وجود دارد.
روش های صید ماهیان بزرگ
از بین روش های ذکر شده فوق تنها چند مورد خاص برای ماهیان بزرگ قابل استفاده است. باید در خصوص این روش ها اطلاعات دقیق و کافی در دسترس داشته باشید تا بتوانید صید اصولی را انجام دهید. برخی افراد ممکن است به دلیل روش صید نادرست بهره برداری لازم را از صید خود نداشته باشند. روش های مختلفی برای صید ماهیان بزرگ وجود دارد. برخی از این روش ها عبارتند از:
- صید با قلاب: این یکی از روش های سنتی و محبوب برای صید ماهی است. در این روش، یک قلاب ماهیگیری که به یک طناب متصل شده است، به طور دقیق در آب پرتاب می شود.
- صید با تور: این روش همانطور که گفته شد برای صید ماهیان بزرگ در خلیج فارس استفاده می شود. این روش نیز بسیار ساده است اما نیازمند مهارت زیادی است.
- صید ماهی با گرگور: از گرگور نیز برای صید ماهیان بزرگ می توان استفاده کرد.
ماهیگیری بر روی شناور لنج، صید با کف روب، ترال یا گوفه، صید با شناورکشتی، ترال کف (Bottom Trawling) و ماهیگیری سیانید (Cyanide Fishing) نیز از دیگر روش های مورد استفاده برای صید ماهیان بزرگ هستند. اما توجه داشته باشید که برخی از این روش ها ممکن است به محیط زیست آسیب برساند. به همین دلیل، استفاده از روش های پایدار و محافظت از محیط زیست در صید ماهی بسیار مهم است.
صید ماهی خاویار
صید ماهیان خاویاری یک فرآیند تخصصی است که در زیر به تفصیل توضیح داده شده است:
- صید ماهیان مولد: اولین مرحله عمل آوری خاویار صید ماهیان خاویاری به روش صید انتظاری و گستردن دام در دریا صورت می گیرد. در این روش صید، صیادان با توجه به تجربه کاری و شناختی که از وضعیت دریا دارند، دام های خاویاری را در داخل دریا مستقر کرده و به انتظار صید می نشینند.
- انتقال ماهی خاویاری صید شده: ماهیان صید شده توسط صیادان از تور ها جدا گردیده و با قایق های موتوری به مرکز عمل آوری در کوتاهترین زمان ممکن انتقال داده می شود.
- دریافت ماهی: پس از انتقال ماهی به داخل اتاق برش، بازرس کنترل کیفی با بررسی خصوصیات ظاهری ماهی و مطابقت دادن جدول استاندارد ویژگی های سالم و فاسد ماهی، در صورت سالم بودن آن را به ماهی بر تحویل داده تا ادامه فرآیند صورت پذیرد.
- شستشو ماهی: ماهیان پس از دریافت به وسیله آب کاملا بهداشتی شستشو داده شده تا موکوس سطح بدن ماهی به همراه الودگی های سطحی کاهش یابد.
- برش ماهی: ماهی بر توسط چاقو استیل تیز و بهداشتی مخصوص برش که قبلا ضد عفونی گردیده است، قسمت شکم ماهی را از قسمت گلو (زیر سر) به اندازه ضخامت پوست و گوشت فرو برده و به صورت مستقیم تا حدود 5 سانتی متری مخرج ماهی برش را در شرایطی که به هیچ وجه به محتویات شکمی برخورد نکند ادامه داده و اتصال تخمدان به محوطه شکمی را نیز با چاقو قطع می نمایند.
- خارج نمودن تخمدان: پس از برش شکم ماهی و بریدن پرده اتصال تخمدان به محوطه شکمی، تخمدان را به آرامی و بدون برخورد با سطح میز ماهی بری از داخل محوطه شکمی خارج و به ظرف استیل بهداشتی که از قبل آماده شده است منتقل می گردد.
توجه کنید که به دلیل کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری، صید این نوع ماهی در دریای خزر ممنوع شده است.
عوامل موثر بر کاهش جمعیت ماهیان خاوياری
صید بی رویه ماهیان خاویاری می تواند منجر به خطرات جدی برای این گونه های ارزشمند شود. برخی از این خطرات عبارتند از:
- صد بیش از حد: به دلیل صید بیش از حد، بیشتر گونه های ماهیان خاویاری در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند.
- آلودگی آب: آلودگی آب می تواند بر زندگی ماهیان خاویاری تأثیر منفی بگذارد و باعث کاهش جمعیت آن ها شود.
- سد سازی و از بین بردن زیستگاه های طبیعی: این عوامل می توانند مسیر مهاجرت ماهیان خاویاری را برای تخم ریزی مختل کنند.
- کشتن ماهیان مولد: صید ماهیان مولد در فصل تخم ریزی آن‌ها می تواند باعث کاهش شدید جمعیت این گونه ها شود.
- تجارت بی رویه: ماهیگیری ماهیان خاویاری و تجارت در محصولات آن، یک تجارت بسیار سودآور است. اما اگر بدون توجه به حفظ این گونه ها انجام شود، می‌تواند منجر به انقراض آن ها شود.
به همین دلیل، صید تجاری ماهیان خاویاری به مدت 11 سال در دریای خزر ممنوع شده است. برای حفظ این گونه های ارزشمند، تلاش هایی برای پرورش ماهیان خاویاری در مزارع پرورشی انجام می شود. از این رو بسیاری از تولید کنندگان به ایجاد محیط های پرورشی برای تهیه خاویار روی آورده اند.
ماهیان خاویاری با دیگر ماهیان چه تفاوتی دارد؟
ماهیان خاویاری با سایر ماهی ها تفاوت های قابل توجهی دارد. برخی از این تفاوت ها عبارتند از:
- اندازه و وزن: ماهیان خاویاری معمولاً اندازه و وزن بسیار بزرگی دارند. برخی از این ماهیان می توانند تا 1500 کیلوگرم وزن و هفت متر طول داشته باشند.
- تخم ها: تخم ماهیان خاویاری، یعنی خاویار، با تخم سایر ماهی ها تفاوت دارد. تخم خاویار صید شده در دریای خزر بسیار بزرگ تر و سیاه تر از تخم سایر ماهی‌ها (اشپل) است.
- محافظت از گونه ها: بسیاری از گونه های ماهی خاویاری در خطر انقراض هستند و به همین دلیل صید آن ها در بسیاری از زیستگاه های آنان ممنوع شده است. برای مثال، در سال 2022، کشورهایی مانند روسیه، آذربایجان، ایران، قزاقستان و ترکمنستان موافقت کردند تا صید تجاری ماهی خاویاری در دریای خزر را ممنوع کنند.
- روش های صید: همانطور که گفته شد به دلیل اندازه بزرگ و ویژگی های منحصر به فرد ماهیان خاویاری، روش های صید متفاوتی نسبت به سایر ماهی ها استفاده می شود.
- شرایط آب: آب استخرهای پرورش انواع ماهی خاویاری 10 گرم نمک به ازای هر لیتر آب است. همچنین، ماهی های خاویاری برای رشد و تخم ریزی باید در شرایطی با اسیدیته مشخص قرار بگیرند.
این تفاوت ها باعث می شود تا برای صید ماهیان خاویاری نیاز به دانش و تجربه خاصی وجود داشته باشد.
جمع بندی در خصوص صید خاویار
هانطور که خواندید صیادان برای صید ماهی خاویار و فراوری آن امراحل خاصی را طی می کنند که به شرح زیر است:
- استفاده از تجهیزات مناسب: صیادان برای صید ماهی خاویار از تجهیزات و ادوات خاصی استفاده می کنند.
- جمع آوری مولدین: روش های خاصی برای صید و جمع آوری ماهیان مولد وجود دارد.
- عملیات جدا کردن تخم: عملیات جدا کردن تخم از ماهی با دقت بسیاری انجام می شود. این عملیات با دست انجام می شود و مالش دست روی تخم ها باعث می شود که تخم ها از بافت اطراف خود جدا شوند.
- استفاده از نمک: پس از جمع آوری تخم ها، آن ها را می شویند و سپس در یک سطل ریخته و به آن نمک اضافه می کنند. سپس تخم ها را روی یک توری ظریف می گذارند تا آب آن ها گرفته شود و خشک شوند.
در نطر داشته باشید تمام فرآیند صید ماهی خاویار تا استحصال خاویار باید با رعایت کامل استانداردهای بهداشتی و حفاظت از محیط زیست انجام شوند. هنگام خرید خاویار نیز باید حتما توجه داشته باشید تا از تولید کنندگان معتبر خرید کنید.
